Ðề: Âm thanh DTS hay Dolby Digital 5.1 là như thế nào?
DTS
Là định dạng âm thanh đa kênh, được viết tắt từ Digital Theater System và được ứng dụng cho các thiết bị sử dụng thông thường và cả cho rạp hát, khán phòng (với mỗi mục đích sử dụng có những kỹ thuật khác nhau, về sau công nghệ này sử dụng bộ nén ADPCM truyền thống, còn trước đây sử dụng bộ nén khác phức tạp hơn). DTS được dùng nhiều trong phim ảnh và DVD. Trong vài năm "sinh tồn", các đĩa quang cũng đã đưa DTS vào thành soundtrack. Công ty đã tạo dựng nên DTS cũng có tên là DTS, và một trong những nhà phát minh ra chuẩn âm thanh này là nhà đạo diễn phim nổi tiếng Steven Spielberg. Một chi tiết thú vị là sau khi làm việc trên nền công nghệ DTS này từ năm 1991, 4 năm sau công ty Dolby Labs đã đưa ra một bộ codec mới là Dolby Digital nổi tiếng hiện nay. Đặc điểm "gốc rễ" của Dolby Digital là âm thanh 5.1 và hỗ trợ kênh siêu trầm (Low Frequency Effects).
Các biến thể của DTS cũng lần lượt ra đời, và mới nhất là DTS-ES hỗ trợ đến 7 kênh âm thanh. Đối thủ chính của DTS hiện nay là Dolby digital và SDDS (Sony Dynamic Digital Sound) mặc dù chỉ có DTS và Dolby Digital là được ứng dụng trên DVD và các thiết bị giải trí gia đình. Sản phẩm đầu tiên có công nghệ DTS là bộ phim Jurassic Park (công viên kỷ Jura) của Spielberg sản xuất năm 1993. Sau đó đúng 1 năm thì bộ phim đầu tiên ứng dụng Dolby Digital mới ra đời là Batman Returns ("Người Dơi trở lại"). Một điểm nữa là bộ phim "Công viên kỷ Jura" lần đầu tiên được tung ra trên đĩa quang vào tháng 1/1997, sau 2 năm so với bộ phim đầu tiên của Dolby Digital là "Clear and Present Danger" vào tháng 1/1995.
Để ứng dụng DTS trong rạp hát, thông tin về soundtrack được đồng bộ theo thời gian (time code) dựa trên các đoạn video của phim. Một bộ xử lý DTS nằm trong máy chiếu sẽ dùng time code để đồng bộ hình ảnh trên phim với soundtrack. Các đoạn soundtrack này được ghi âm và lưu theo dạng nén trên đĩa CD-ROM thông thường với tốc độ 1,5Mb/s. BXL này hoạt động cũng giống như một cơ chế vận chuyển, nó đọc soundtrack trên đĩa. Các đoạn soundtrack thường được chứa trên 3 đĩa, 2 đĩa đầu chứa các soundtrack về phim và đĩa thứ 3 là soundtrack về các đoạn trailer và những mục cộng thêm của phim. Các time code cũng có cơ chế nhận diện đoạn video và chỉ chạy được trên đoạn video đó.
Một số biến thể của DTS
DTS-ES: có thêm một kênh thông tin cho kênh âm thanh giữa sau (rear center), hoặc 2 kênh mono trong dàn loa 7.1. Điểm đáng chú ý của DTS-ES là có thể tương thích ngược với các hệ thống 5.1. Lý do là kênh âm thanh thứ 6 (rear center) của DTS-ES là một kênh riêng biệt hoàn toàn, có nghĩa là được lưu tách biệt so với 5 kênh âm thanh còn lại và không được "nhúng" vào 5 kênh đó. Do đó, khi DTS-ES hoạt động trên hệ thống loa 5.1 thì hệ thống loa vẫn nhận diện DTS (không phải DTS-ES) như thông thường. So với đối thủ là mã hóa EX của Dolby thì kênh âm thanh thứ 6 của Dolby không lưu theo dạng này nên không có tính tương thích ngược.
DTS-NEO:6: giống với Pro-Logic IIx của Dolby, chuẩn này chuyển tín hiệu âm thanh stereo thành định dạng 5.1 hoặc 6.1.
DTS 96/24: cho phép chuyển kênh 5.1 24-bit/96kHz và video chất lượng cao sang định dạng DVD-video. Trước khi chuẩn này ra đời, ta chỉ chuyển được 2 kênh 24-bit/96kHz sang DVD-video.
DTS HD: trước đây còn có tên DTS++, DTS HD có thể hỗ trợ không giới hạn kênh âm thanh vòm ảo, và có thể thu hẹp xuống 5.1 và stereo. Đây là định dạng mà Dolby chưa bắt kịp, và định dạng này chỉ hướng đến cho đĩa Blu-ray và HD-DVD sắp đến. DTS-HD và Dolby TrueHD là những công nghệ được xem là đem đến độ chi tiết nhất cho âm thanh vòm và chỉ dành cho những định dạng đĩa mới.
DOLBY DIGITAL
Là tên thương mại của bộ codec AC-3 do Dolby Laboratories phát minh. Phiên bản thường thấy nhất là hỗ trợ âm thanh 5.1. Tuy nhiên, chuẩn này cũng hỗ trợ ngược cho stereo và mono. Sau đây là một số phiên bản của Dolby Digital.
Dolby Digital EX: tương tự như chuẩn Pro-logic trước đây của Dolby, ứng dụng công nghệ Matrix để thêm một kênh giữa và một kênh sau cho hệ thống stereo. Còn với hệ thống 5.1 thì EX sẽ "chế biến" thành 6.1 hoặc 7.1. Tuy nhiên, mã hóa này không đem đến được kênh phụ "thực" như của DTS-ES.
Dolby Surround Sound EX: cũng tương tự như Pro-Logic IIx tạo kênh 6.1 và 7.1 từ stereo (2.0)
Dolby Digital Plus: là hệ thống mã hóa cải tiến dựa trên codec AC-3. Nó tăng tỉ lệ bit (lên đến 6,144Mb/s) và hỗ trợ nhiều kênh âm thanh hơn (đến 13.1), cải tiến công nghệ mã hóa để giảm độ nhiễu do nén dữ liệu và tương thích ngược với các phần cứng AC-3.
Dolby trueHD: là định dạng tiếp theo của Dolby, được thiết kế để lưu trữ trên các đĩa định dạng cao (Blu-ray và HD-DVD). Nó có công nghệ mã hóa lossless 100%, lên đến 18Mb/s, hỗ trợ 8 kênh âm thanh, mỗi kênh 24-bit/96kHz (đĩa HD-DVD và Blu-ray chỉ hỗ trợ tối đa 8 kênh âm thanh).
THX
Là hệ thống tái hiện âm thanh chất lượng cao dùng cho rạp hát, phòng nghe nhìn, rạp hát gia đình, loa máy tính, game console và hệ thống loa cho xe hơi. Chuẩn âm thanh này do LucasFilm đưa ra vào năm 1993 và lần đầu được áp dụng là trên phim "Return of the Jedi" trong loạt seri Star Wars.
THX không phải là công nghệ ghi âm, nó cũng không chuyên cho một chuẩn âm thanh nào. Các chuẩn âm thanh số (Dolby Digital, SDDS) và chuẩn âm thanh analog (Dolby RS, Ultra-stereo) có thể được thể hiện với THX. THX nói đúng ra là hệ thống đảm bảo chất lượng âm thanh. Ví dụ nếu nhà sản xuất phim "trộn" soundtrack của họ ở THX thì điều này chỉ có nghĩa phim đó được trình chiếu trong rạp sẽ thể hiện đúng như những gì nghe được tại phòng ghi âm. Do đó ta thường thấy rạp chiếu phim nào đó quảng cáo là có chứng nhận THX. THX cũng cung cấp cho các rạp được chứng nhận một thiết bị đặc biệt (bộ phân tần crossover) để các thiết bị tương thích với chuẩn. Một rạp hát được chứng nhận THX phải đáp ứng được về mặt âm học và các đòi hỏi về kỹ thuật riêng, ví dụ tường phải được xử lý tiêu âm, các bức tường không được thiết kế song song...
Đứng sau LucasFilm, cha đẻ của THX chính là Tomlinson Holman. Chuẩn có tên là THX một phần lấy từ tên của ông, một phần lấy từ phim đầu tiên của Lucas là THX-1138. Tên nguyên gốc là Tomlinson Holmans crossover (từ crossover được hiểu là ký tự X, nhưng về sau đổi lại thành Tomlinson Holmans experiment).
Hãng THX bắt đầu chương trình cấp giấy chứng nhận chuẩn THX cho các rạp hát gia đình vào năm 2004.
Trích từ PCWorld Vietnam
