DrHoang45
Moderator
Cần nhận ra sớm bệnh thống phong(gout)
Bs Dương Minh Hoàng (ECFMG)
Có nhiều bệnh nhân đau khớp trong thời gian dài rất yên tâm với chẩn đoán của thầy thuốc là viêm đa khớp mãn. Thật ra đó không phải là một chẩn đoán đúng, hay là một bệnh đặc thù nào cả, và cách chữa trị lại rất chung chung.
Điều tệ hại nhất là bệnh nhân rất thích dùng Dexa để trị viêm khớp, giảm đau. Thuốc này có hiệu quả nhanh, nhưng dễ lệ thuộc gây ra nhiều tai biến nghiêm trọng sau nhiều năm dùng như mục xương, gây gãy xương đột ngột ở người già, loét tá tràng, lao phổi, tiểu đường... Một trong những bệnh viêm đa khớp mãn tính, là bệnh gút hay thống phong, điều trị dễ dàng một khi phát hiện sớm. Phải nói ở nước ta, bệnh này ít khi được lưu ý vì tần suất thấp nhưng không phải là không có. Qua bệnh án dưới đây chúng ta sẽ thấy tầm quan trọng của việc chẩn đoán sớm bệnh gút như thế nào trong việc điều trị.
Bệnh nhân Lê V Th. 53 tuổi ở Viện Kiểm Sát tỉnh sắp phải về hưu sớm vì một căn bệnh làm ông đau khổ suốt 30 năm qua: Viêm đa khớp mãn. Chẩn đoán của các BV lớn làm sao ông không yên tâm cho được. Có điều là bệnh ông ngày càng tệ hại hơn khiến ông phải nhập viện nhiều lần.
Vừa thấy một bệnh nhân mập trên 70kg, mặt tròn do Dexa, đau nhiều khớp tôi nghĩ ngay đến bệnh gút, một bệnh mà từ thời sinh viên mình đã gặp qua, tôi đến gần bệnh
nhân bấm vào gốc ngón chân cái. Ông ta rên lên vì đau đớn. Đúng bệnh ấy rồi, tôi đã khám phá ra căn bệnh bí mật hành hạ bệnh nhân suốt 30 năm qua. Tôi đề nghị thử acid uric máu tại viện Pasteur TP.HCM, kết quả 2 ngày sau là 10.5mg% (bình thường dưới 7mg% )
Đúng như dự đoán, 3 ngày sau bệnh nhân bớt đau, tự chải đầu được, một ngày sau đi lại trong phòng và 14 ngày sau bệnh nhân hết đau xuất viện. Acid uric máu kiểm tra một tuần sau đó cho thấy còn 7.4mg% . Cần nói thêm là trước đó bệnh nhân chỉ nằm một chổ, sử dụng cây gậy gọi là vạn năng để mở cửa, tiếp khách hay vặn quạt để bàn.
Mọi sinh hoạt cá nhân đều phải nhờ vợ giúp đỡ. Từ khi khám phá ra căn bệnh này bệnh nhân và cả gia đình mới chấm dứt được nỗi đau khổ triền miên.
Bệnh gút hay thống phong được biết từ rất lâu ngay từ thời ông tổ y khoa là Hippocrates đã mô tả lần đầu bởi BS cũng là bệnh nhân là Sydenham vào năm 1683. Năm 1797, Wollasto đã mô tả lần đầu các cục tophi của bệnh gút và mãi đến năm 1848, A.B. Garrod mới tìm ra sự liên hệ của gia tăng acid uric và bệnh gút.
Bệnh gút thường gặp ở bệnh nhân trên 40 tuổi, đa số là mập, đàn bà ít gặp hơn và thường xảy ra ở tuổi mãn kinh. Công thức đơn giản để nhận ra nhanh bệnh gút là người đàn ông mập lớn tuổi đau nhiều khớp và nhất là các khớp hạ chi, đặc biệt là khớp gốc ngón chân cái.
Gút tiên phát được coi như là một bệnh rối loạn biến dưỡng bẩm sinh có sự gia tăng acid uric máu( 3 /4 do tổng hợp ) có những đợt viêm khớp đáp ứng với Colchicine, đôi khi có xuất hiện những cục tophi rất đặc trưng. Gút cũng có thể thứ phát sau những bệnh đa hồng cầu, ung thư máu, thiếu máu tán huyết.
Tại sao gia tăng acid uric máu lại gây viêm khớp? Acid uric được thành lập từ sự thoái hóa biến purine có nguồn gốc thức ăn hay nội sinh. Khi gia tăng đến một mức nào đó 7mg%l, sẽ có hiện tượng lắng đọng tinh thể acid uric nơi khớp, các bạch cầu đến thực bào. Các bạch cầu đó đến thực bào những tinh thể này thải ra enzyme gây viêm khớp.
Bệnh gút cấp tính thường tấn công chỉ một khớp, đặc biệt nhất là khớp gốc chân cái.Đột nhiên nơi ấy sưng đỏ đau nhức dữ dội về đêm gây mất ngủ kéo dài vài ngày đến một tuần. Sau nhiều đợt viêm một khớp, bệnh lan dần đến các khớp khác, đa số ở hạ chi như khớp gối, cổ chân.
Qua nhiều năm tiến triển, hình thành bệnh gút mãn tính với sự xuất hiện những cục tophi cứng như đá trong có bột trắng như phấn ở vành tai, khuỷu tai, gối, bàn tay,
Cần phân biệt với bệnh giả gút gặp trong một số bệnh như bệnh tiểu đường, cao huyết áp, cường phó giáp trạng... có hình ảnh calci hóa khớp xương rất rõ chọc dò khớp tìm thấy tinh thể calcium pyrophosphate đa hình, chiết quang rất kém.
Bệnh thấp khớp cấp ( R.A.A7 ) gặp ở người còn trẻ dưới 20 tuổi, viêm nhiều khớp lớn, di chuyển từ khớp này sang khớp nọ, không hư khớp nhưng có biến chứng về tim sau nhiều năm, thử máu có ASLO trên 200 đơn vị.
Bệnh viêm đa khớp dạng thấp ( P.C.E ) gặp ở đàn bà từ 35-45 tuổi, nhiều hơn đàn ông, viêm nhiều khớp to cũng như nhỏ, thử máu có test Waaler Rose) dương tính.
Điều trị bệnh gút ra sao? Cần có chế độ tiết thực để giảm trọng lượng. Bệnh nhân không nên uống rượu bia, rượu vang làm gia tăng acid uric, kiêng cữ thịt thú rừng, đồ biển ( tôm, cua ), cá hồi, cá trích, cật, gan heo là những thức ăn chứa nhiều purine làm tăng acid uric trong máu.
Thuốc chuyên biệt để cắt cơn gút cấp là Colchicine 0,5mg hay Colchimax uống ngày 1-2 viên khi đau và cứ uống 2 viên đến khi thấy tiêu chảy, phải giảm liều, duy trì ngày từ 2 - 4 viên, thuốc có thể làm đau bụng, ói mửa, tiêu chảy.
Cũng có thể thay Colchicine bằng Phenylbutazone ( Butazolidine )100mg ngày uống 4 viên, thuốc này chống chỉ định có tiền sử dạ dày.
Không nên dùng Aspirine để trị bệnh gút vì liều thấp dưới 3g/ngày làm gia tăng acid uric, liều cao hơn thì bệnh nhân khó dung nạp nổi. Không dùng Corticoid vì các biến chứng nguy hiểm khi dùng lâu như mục xương, loét dạ dày, cao huyết áp.
Đối với những bệnh gút mãn nên dùng thêm những thuốc gia tăng thải trừ acid uric ở thận như Benemid (Probenecid ) 1g/ngày hoặc Anturan ngày 400mg. Thuốc mới ngăn chận tổng hợp acid uric là Allopurinol 300mg/ngày có tác dụng ức chế men xanhthine oxydase.
Lưu ý khi dùng các thuốc ức chế tổng hợp hay gia tăng thải trừ phải dùng thêm Colchicine ngày từ 2-4 viên để tránh viêm khớp do huy động acid uric từ các nơi. Cần uống nhiều nước từ 2-3 lít ngày và kiềm hóa nước tiểu tránh thành lập sỏi urate bằng cách uống Bicarbonate de soude ngày từ 4-6 viên.
Tóm lại, bệnh gút chữa dễ dàng với điều kiện nhận ra bệnh sớm, khác hẳn với những bệnh viêm đa khớp khác hầu hết không rõ nguyên nhân, khó chữa và nhiều biến chứng nguy hiểm.
DrHoang45
Hoàng Dương (drhoang)Facebook
Chỉnh sửa lần cuối:
