scotty
Well-Known Member
| [JUST]Như trong bài dẫn về chủ đề audiophile: http://www.hdvietnam.com/diendan/61-thiet-bi-am-thanh/393157-khong-dua-muon-tro-thanh-1-a.html, scotty có ghi là chúng ta cần biết gì và cần phải làm gì trước. Lẽ ra scotty cần tiếp tục các bài tiếp theo như đúng kế hoạch, nhưng sau khi đọc tất cả các comment trao đổi của các bác, scotty nhận thấy là scotty cần phải nêu một chút "dây mơ rễ má" trước về chủ đề này, ngõ hầu để chúng ta hiểu ý của scotty hơn, để mà sau bài này thì có khi các bác sẽ thấy là... khỏi cần đọc tiếp mấy bài kia nữa. Thế thì bài này sẽ nói cái gì đây hở ông scotty?  Vâng, bài này vẫn là thiên về kỹ thuật thôi các bác ạ, nhưng scotty sẽ diễn giải ra để "hợp lòng" với đa số chúng ta hơn. Tuy nhiên, sau khi đọc xong, scotty tin chắc là trong 100 người đọc, thì sẽ có ít nhất 80 người sẽ thuộc tuýp người nghe nhạc mà bài này đề cập, và điều này cũng có nghĩa là, có thể scotty khỏi phải mất công viết tiếp 2 bài còn lại trong loạt bài http://www.hdvietnam.com/diendan/61-thiet-bi-am-thanh/393157-khong-dua-muon-tro-thanh-1-a.html. (vâng, có thể thôi!) 
Trước hết, kỹ thuật âm thanh mà bài viết này đề cập chính là NHẠC NÉN. Tuy nhiên, để hiểu đúng thuật ngữ kỹ thuật âm thanh mà bài này đề cập, scotty xin lập bảng phân biệt như sau:
Vâng, bài này sẽ nói về những lý do vì sao đại đa số người nghe nhạc hiện nay lại "ưa chuộng" nhạc nén Dynamic Range. Tức là, trước hết các bác cần hiểu giùm cho scotty là, mục đích của bài này là nói về nhạc nén Dynamic Range, chứ không phải là nhạc nén Lossy. [INFO=Dynamic Range Compression] Nhạc nén Dynamic Range và kỹ thuật nén Dynamic Range đã xuất hiện gần như cùng thời điểm ngành kỹ nghệ ghi âm ra đời. Tuy nhiên, phải qua một thời gian tương đối lâu, khoảng đâu hơn 1 thập niên trước, thì nhu cầu về nhạc nén Dynamic Range mới bắt đầu lên ngôi, và cộng đồng nghe nhạc nói chung ngày càng đòi hỏi mức độ nén Dynamic Range cao hơn trước. Trong ngành ghi âm, các kỹ thuật mixing và mastering nhạc có sử dụng một phương pháp mà nói nôm na là "mẫu số chung nhỏ nhất", nhằm đẩy âm lượng của các đoạn nhạc nào mà nghe nhỏ, mỏng hoặc yếu xìu cho được lớn lên (các bác đọc lại bài viết về loudness war). Nhưng đổi lại, quy trình này tất yếu sẽ "tẩy xóa" đi toàn bộ những gì được cho là tính gốc của bài nhạc, bao gồm độ chi tiết, sự tinh tế, và các sắc thái của nhạc cụ và người hát. Một khi phần mix hoàn chỉnh (tức thành phẩm) đã bị nén về Dynamic Range, người nghe như chúng ta sẽ không bao giờ có cơ hội nghe được "tính gốc" của bài nhạc đó nữa.[/INFO] scotty lập cái bảng phân biệt trên là nhằm để chúng ta thấy rằng, nhạc nén Dynamic Range mới là nguyên nhân của vấn đề - là cái đã nén từ gốc rồi, chứ không phải là nhạc nén lossy - là cái do người dùng cuối như chúng ta rip và nén lại lần nữa. Tức là, cho dù chúng ta có nghe đĩa CD gốc, hoặc nhạc lossless (được rip từ CD gốc và có chất lượng tương đương CD gốc), thậm chí là cả đĩa than Vinyl được xem là "hàn lâm", nhưng nếu Dynamic Range của nhạc mà bị nén quá mức rồi thì coi như là không được xếp vào danh mục nhạc Audiophile. Có thể đọc đến đây thì các bác hiểu ra vấn đề mấu chốt rồi, nhưng bài viết này cơ bản là liên quan đến việc trở thành 1 Audiophile thứ thiệt, và vì sao lại không thể trở thành Audiophile thứ thiệt nếu như chúng ta thuộc tuýp thích nghe nhạc nén Dynamic Range. Sau đây là 10 lý do cực "chất", trả lời cho câu hỏi vì sao người ta vẫn còn thích nghe nhạc nén Dynamic Range, được liệt kê ra bởi Steve Guttenberg, nhà báo chuyên về âm thanh của CNET. Lưu ý: Một lần nữa, nhạc nén ghi dưới đây xin hiểu là nhạc nén Dynamic Range, không phải là nhạc nén lossy. [TIP=#10]Nhạc nén là một bộ phận không thể tách rời của nền âm nhạc hiện đại, bởi vì nhạc "không nén" đa phần cho ra âm thanh không được sinh động và dễ gây chán đối với đa số người nghe. Nói chung, nhạc nén có xu hướng đòi hỏi "sinh khí" (về mặt thể xác lẫn tinh thần) hơn là nhạc không nén (về mặt tinh thần).[/TIP] Ví dụ điển hình cho lý do số 10 này là hãy nhìn vào các bảng xếp hạng nhạc của Anh, Mỹ ngày nay, chiếm vị trí xếp hạng toàn là nhạc Pop, Pop-Dance, Hip-Hop, Pop-Rock mà có tỉ lệ nén Dynamic Range rất cao. Cũng là lý do vì sao mà các bài nhạc đó chỉ tồn tại trong 1 thời gian ngắn ngủi trên bảng xếp hạng rồi biến mất đi như làn gió thoảng - nghe xong, thích xong, rồi quên đi. Vâng, đa phần người ta trong cuộc sống hiện nay là cần tiếp thêm sinh khí, sinh lực cho một cuộc sống không thoải mái gì, trong một xã hội đang gặp nhiều bức xúc về chính trị, kinh tế, việc làm, v.v... 
[TIP=#9]Nhạc mà nghe lớn, thậm chí lớn hơn 1 chút, thì lúc nào nghe cũng thích hơn nhạc nghe nhỏ, nhẹ và êm ru.[/TIP] Đúng thôi, bởi người ta nghe có phải chiêm nghiệm cho dữ đâu, chủ yếu là thoải mái và giải trí về một góc độ nào đó. Chúng ta cũng nên nhìn nhận là không phải ai (nếu không muốn nói là cực nhiều) rảnh không mà ngồi nghe nhạc "chiêm nghiệm", trừ phi họ là Audiophile thứ thiệt, hoặc họ là bác học hay có trình độ cao thâm gì đó mà có thói quen và thích nghe nhạc "hàn lâm" hay "bác học". [TIP=#8]Đa phần người nghe nhạc ngày nay thường dùng nhạc để kết hợp với những hoạt động các trong cuộc sống như là làm việc, lái xe, tập thể thao, các thể loại giải trí khác hoặc thậm chí là nấu ăn. Nếu dùng nhạc để phụ trợ cho các hoạt động như vậy thì loại nhạc không nén - với tính chất là có âm lượng nhỏ hoặc hay thay đổi âm lượng lên xuống vì sắc thái - sẽ gây khó chịu hơn là nhạc nén.[/TIP] Ví dụ điển hình là những loại nhạc chơi kiểu tinh tế như nhạc giao hưởng, nhạc không lời... thường thể hiện rất nhiều sắc thái khác nhau trong một bài nhạc, lúc trầm lúc bổng, lúc thì du dương lúc thì vút lên đột ngột. Ở nhạc Jazz hay nhạc thậm chí là nhạc Rock kinh điển, cũng chú trọng về sắc thái của nhạc cụ và giọng hát... Tất cả kiểu tinh tế hay sắc thái hay thay đổi đó thì đúng là khó mà khiến cho người nghe vận động thân thể được, bởi nó đã chiếm hết tâm trí của người nghe rồi, khiến cho người nghe phải ngồi yên, tĩnh tâm mà thưởng thức. 
[TIP=#7]Khi đang nghe một danh sách nhạc tự chọn (playlist) và nghe ở chế độ Shuffle (ngẫu nhiên), thường người ta hay có kiểu bấm bỏ qua những bài có nhạc chơi nghe âm lượng yếu xìu, hoặc tạo cảm giác thiếu sinh khí (xem lý do #10). Các nhà sản xuất đĩa nhạc chắc là rất thấu hiểu chuyện này và rất sợ bài nhạc của họ bị bỏ qua vì lý do không đáng đó.[/TIP] Vâng, chí ít là họ sợ bài nhạc của mình bị bỏ "rơi" bởi các đài phát thanh hay đài truyền hình có lượng khán giả theo dõi cực lớn trong thời buổi hiện nay. 
[TIP=#6]Vào thời kỳ ghi âm sơ khai khi mà chưa có kỹ thuật CD mastering thì các kỹ sư âm thanh cũng đã cần đến kỹ thuật nén Dynamic Range rồi. Đó là họ xử những âm thanh nhỏ nhất để sao cho âm lượng của chúng nằm trên mức nhiễu âm của đĩa LP, và giảm âm lượng của những âm thanh ồn nhất sao cho giữ được "độ nảy" cho đều. Ngày nay, ghi âm kỹ thuật số không mắc phải các vấn đề đó, nhưng nó vẫn thua kém về tỉ lệ Dynamic Range so với đĩa LP ngày trước.[/TIP] Ví dụ điển hình cho #6 là 1 comment này của bạn prettypoy92 trong topic http://www.hdvietnam.com/diendan/61-thiet-bi-am-thanh/391003-loudness-war-da-giet-chet-am.html:
[TIP=#5]Các kỹ sư âm thanh ngày nay thích dùng nhiều kiểu nén khác nhau, thậm chí khác lạ để tái tạo những âm thanh, âm sắc mới để hấp dẫn tai người nghe, hay nói cho vuông là đánh lừa tai người nghe. Xét về mặt cấp tiến và hợp thời đại thì chuyện đó không có gì sai cả.[/TIP] Ví dụ điển hình ở đây là đĩa nhạc mới nhất của ban Scorpions có tựa là Comeblack, phát hành vào năm 2011. Đĩa này toàn những bài hát cũ nổi tiếng của ban và được ban chơi lại, hát lại và nhạc cụ cũng hoàn toàn mới và khác xưa. Đặc biệt nhất là kỹ thuật ghi âm đĩa này hoàn toàn "xịn" và cao cấp hơn xưa. Còn hay và chất lượng hơn, hay là dở hơn, so với các bài ghi âm cũ hay không thì tùy người nghe, nhất là fan của Scorpions nhận xét. Wind of Change phiên bản mới trong album Comeblack [video=youtube;gUlbgLpzIF4]http://www.youtube.com/watch?v=gUlbgLpzIF4[/video] [TIP=#4]Đôi tai nghe nhạc của đa phần người nghe ngày nay đã bị nhiễu bởi các âm thanh khác trong môi trường. Do vậy, họ cần nhạc nén để âm thanh của nhạc lấn át được các tiếng nhiễu, tiếng ồn kia.[/TIP] Ví dụ rất đơn giản cho tình huống này là cuộc sống của đa phần người nghe đều ảnh hưởng bởi các hoạt động của chính họ mang lại (xem lý do #8), hoặc môi trường xung quanh như xe cộ, công trình xây dựng, láng giềng xung quanh hay thậm chí là người thân trong nhà... Muốn thoát khỏi tiếng ồn, tiếng nhiễu này thì trước hết nơi ở hay nơi nghe nhạc của họ phải cách xa các môi trường này, như nhà ở phải biệt lập, phải kín cổng cao tường, phải có cách âm đúng chuẩn. Vâng, scotty nói vế sau có nghĩa gì vậy? Có nghĩa là chúng ta phải có nhiều tiền, thậm chí là phải thật là thật nhiều tiền. 
[TIP=#3]Nếu ai THẬT SỰ không thích nghe nhạc nén, tất yếu họ sẽ không mua đĩa hoặc nghe nhạc nén.[/TIP] Tuy nhiên, xét về số lượng, thì tỉ lệ người nghe #3 hiện không còn nhiều nữa. Và đó là lý do vì sao có topic này và topic này. 
[TIP=#2]Người ta thường nhầm nhọt nhạc nén là để có thêm tính "năng động" hay "độ nảy" (dynamics) bởi họ cứ theo cách nghĩ đơn giản và bình dân là âm thanh nếu mà to và "punchy" (nảy đến "thót tim") thì mới là "dynamic". Ác thay, trong ngành ghi âm chuyên nghiệp, thì nhạc có tính dynamic tự nhiên thì lại không được phép đụng tới kỹ thuật mix "nén".[/TIP] Phần lý do #2 này thì nó thiên về kỹ thuật hơn, scotty cũng không biết lấy ví dụ thế nào để làm rõ. Có lẽ các bác hãy nghe lại những bài nhạc của Yanni mà được ghi âm trong studio và được ghi âm qua những cuộc biểu diễn (live) của ông thì có thể hiểu được cái chữ "punchy" đó. Yanni Live! The Concert Event (2006) [video=youtube;Km_c6gFsJgs]http://www.youtube.com/watch?v=Km_c6gFsJgs[/video] [TIP=#1]Audiophile có ác cảm với nhạc nén (chuyện này không cần bàn), nhưng thực sự là họ có thích nghe nhạc nén nữa đấy.[/TIP] Lý do #1 này có vẻ hơi "củ chuối", nhưng lại được xếp là số #1. Vấn đề đã quá rõ rồi đó các bác ạ. 
Thế thì, scotty xin hỏi lại lần cuối, liệu các bác có cần đọc mấy bài tiếp theo trong loạt bài của scotty nữa không ạ?! Đặc biệt là, nếu như các bác vẫn còn nghe nhạc theo "cảm xúc" hơn là theo kỹ thuật, vẫn thấy mình nghe nhạc kiểu gì không quan trọng, miễn là, "thích... thì nhích". Về phần scotty, comment sau có thể xác định ngay là scotty là người thuộc tuýp nghe nhạc nói trên: (scotty cũng rất mê nhạc dân ca qua các giọng hát của Quang Lê, Cẩm Ly...) Tổng hợp các ý kiến chuyên môn của các bác HDvietnam: [/JUST] |
Chỉnh sửa lần cuối:
